Kris Merckx – stichter GVHV, ex-provincieraadslid PVDA

Wim Cassiers (sp.a): “Kris koppelt wetenschap en theorie altijd aan het denken van de gewone mensen”

Zaterdag 12 januari greep in Hoboken een toch wel verrassende gebeurtenis plaats. Een kleine lokale politieke omwenteling. Hoger Leven, een v.z.w. die activiteiten inricht om de met de sp.a verbonden verenigingen subsidies te bezorgen, had mij uitgekozen als eerste laureaat van hun nieuw ingestelde jaarlijkse prijs van de ‘Verdienstelijke Hobokenaar’. Hij werd mij die dag overhandigd op de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie van de sp.a-Hoboken. Hier volgt de toespraak van Hoger Leven-voorzitter Wim Cassiers, mijn dankwoord vind je in de tweede aflevering over deze prijsuitreiking, die lager staat.
Toespraak van Wim Cassiers, voorzitter van de vzw Hoger Leven.

Beste vrienden,

Hoger Leven heeft verscheidene jaren de prijs René Rylant uitgereikt. Zoals u weet werd in nauw overleg met de weduwe van René geoordeeld dat deze prijs na vele jaren niet meer die waarde had waar ooit mee gestart was. De figuur van René Rylant was enerzijds voor vele Hobokenaren niet meer al te bekend en de formule was wat uitgeleefd.
Ondertussen bleef echter bij de raad van bestuur het besef dat er in Hoboken nog wel degelijke personen zijn die we nog niet hadden kunnen huldigen. We hebben dan ook beslist om een Prijs van Verdienstelijke Hobokenaar uit te reiken.

We mochten inderdaad met fierheid terug blikken op een indrukwekkende lijst van laureaten.
Ik denk bijvoorbeeld aan Walter Frans de alomtegenwoordige voorzitter van de wijkgemeenschap Zwaantjes, kunstenaar Jan Van Riet, zanger Will Ferdy en acteur Herbert Flack. Verder wijlen Gaston de Bruyne de voormalige secretaris van ons OCMW Hoboken en minister van staat Joz Wyninckx. Maar ook een Guy De Pré van de bekende de-préhistorie en auteur Hugo Raes.

Bij de uitreiking van de Prijs Verdienstelijke Hobokenaar willen we de geest van onze vorige prijs bewaren met name dat we er uitdrukkelijk voor gaan dat deze prijs kan uitgereikt wars van elke politieke, maatschappelijke, filosofische en religieuze overtuiging van de laureaat. Hiermee wilden we benadrukken dat eenieder die zich op zijn vakgebied, loopbaan en verdiensten heeft ingezet in aanmerking kan komen.

Soms hebben we voor zekerheid en traditie gekozen. In een aantal jaren hebben we als raad van beheer onze nek uitgestoken en niet zo voor de hand liggende laureaten gekozen, waar sommigen wel even hun wenkbrauwen over fronsten. Zo huldigden we E.H. pastoor Wauters van de parochie Onze Lieve Vrouw en Hugo Morel de vice president Europa van Umicore.
De keuze van dit jaar behoort tot de laatste categorie maar werd genomen met unanimiteit in onze raad van beheer en ik ben ervan overtuigd dat de toekomst zal uitwijzen dat we een juiste keuze gemaakt hebben.

Altijd vertrekkend van de leefwereld van de arbeiders

Dokter Kris Merckx aan u voorstellen is wellicht een wat overbodige taak. Alhoewel, zijn leven is zo boeiend en gevarieerd dat we er een hele causerie, gevolgd door een grondig debat met moderator, aan zouden kunnen wijden.

De rode draad in zijn levensverhaal is uiteraard de Geneeskunde voor het Volk; Zoals Kris zelf schrijft ontstaan uit de studentenrevoltes van 1966 en 1968, de Limburgse mijnstaking van 1970 en de staking van hetzelfde jaar op onze scheepswerk Cockerill Yards. Vooral de staking van de scheepsbouwers voor een loonopslag van 5 Belgische frank per uur en de confrontatie van de afgestudeerde jonge dokter met de legendarische strijdlust van de branders op de Zaat, hebben hem definitief op weg gezet voor de oprichting van de eerste groepspraktijk.

Typisch aan het hele denken en handelen van Dokter Merckx vind ik dat hij zijn stevig wetenschappelijk en theoretische onderbouwde denken weet te koppelen aan de levenswereld van de arbeider en het gezonde denken van de gewone mensen.
Deze unieke combinatie geeft een symbiose die uitmondde in de toepassing van theoretische modellen en schema’s op het realiseren van heel wat praktische zaken.

Of het nu gaat over zijn -en die van zijn medestanders dokters en patiënten – legendarische strijd tegen de orde van geneesheren, het werken aan terugbetalingtarieven de toepassing van het kiwi-model, het asbestprobleem, de toepassing van arbeidsgeneeskunde en uiteraard de loodvergiftiging in Moretsuburg: steeds blijft hij trouw aan zijn politieke en sociaal-maatschappelijke overtuiging ten dienste van de mens en de arbeider maar zorgt ook altijd voor een degelijke wetenschappelijke onderbouwing en benadering.

De bevlogen inspiratie om te zoeken naar oplossingen voor een maatschappelijk verantwoorde geneeskunde gekoppeld aan een breed maatschappelijk draagvlak, waarbij nooit de leefwereld van de bevolking uit het oog werd verloren. De drang naar een gezond arbeidsklimaat en breder een gezonde leefwereld voor arbeiders, bewoners en kinderen is steeds aanwezig en spoort hem aan tot handelen en actief op zoek te gaan naar oplossingen en voorstellen.
In Hoboken zelf is de groepspraktijk een schoolvoorbeeld. En ook de strijd voor een beter leefmilieu in Moretusburg en op de fabriek Umicore zelf –ondanks politieke tegenstellingen die er zeker waren in de jaren 70- werden verpersoonlijkt in zijn figuur.

Een schitterend en genuanceerd boek

In zijn schitterend en genuanceerd boek “Dokter van het Volk” doet Kris op zeer leesbare en boeiende wijze relaas van al deze en andere gebeurtenissen die hem en de Geneeskunde van het Volk gebracht hebben waar hij nu staat; en ik ben ervan overtuigd dat dit verhaal nog niet ten einde is.

Ik raad alle aanwezigheden, voor zover ze het boek nog niet gelezen hebben, om het echt ter hand te nemen. Het is een meeslepend verhaal waar naast het aspect van de geneeskunde ook het ganse maatschappelijk gebeuren van de laatste decennia in België en Vlaanderen de revue passeert.
Opmerkelijk zijn het echter vooral de mensen, waarvan vele Hobokenaren, die naar voor komen en Kris Merckx inspireerden om verder op weg te gaan en te blijven ijveren voor een sociale en rechtvaardige geïnspireerde geneeskunde.
Het siert hem ook dat hij in dit ganse verhaal zeer, hoe zou ik zeggen ‘correct, objectief en genuanceerd’ een aantal zaken verhaald en de feiten in al zijn facetten belicht waardoor het boek aan waarde wint en wat sommigen zouden vrezen; het wat drammerige (sorry voor de uitdrukking) en belerende politieke vingertje volledig achterwege blijft.
Zo doet hij in de passage over wijlen burgemeester Emiel Vermeiren, jaren voorzitter van Hoger Leven, alle eer aan de verdiensten van Miel en citeert hij hem tijdens een 1 mei betoging in 1999 waar hij aan Kris Merckx kwam zeggen: ”Weet je wat ik spijtig vind, Kris (dixit Vermeiren) jullie doen zoveel voor de mensen maar op de meet, waar de bloemen worden uitgedeeld, zijn jullie er nooit bij”.

Met de uitreiking van de Prijs Verdienstelijke Hobokenaar voor 2009 wil Hoger Leven dit eindelijk recht zetten.

Beste Dokter Kris Merckx in naam van Hoger Leven, maar vooral van de vele, vele mensen uit Hoboken willen we u van harte danken voor uw inspanningen en verdiensten ten voordele van de gewone mens, de arbeider en de bediende.
Onze prijs is bescheiden maar oprecht. In de eerste plaats een oorkonde en vervolgens een bronzen beeld van kunstenaar Paul de Vierman.
Deze kunstenaar betrad alle terreinen van de plastische kunsten en zijn oeuvre was steeds doordrongen van een sterke sociale dimensie. De metaalsculpturen van Paul De Vierman beelden vaak de gewone mens uit, types zowel als individuen. Deze kunstenaar heeft onder andere het beeld van Zotte Rik in de parochie van Miserie gemaakt. Het beeld een echtpaar uit en u mag er gerust verder uw inzicht aan toevoegen: een gelukkig en gezond echtpaar, vol hoop op een beter leven en dankbaar voor de goede zorgen van de groepspraktijk; u vult het maar in.

Tenslotte ook een bescheiden cheque van 100 euro die we willen schenken aan de Groepspraktijk van Hoboken voor de verdere uitbouw van de nieuwe gebouwen.
We willen ook aan uw echtgenote Annemie een ruiker bloemen overhandigen.

Met dank voor uw aandacht

Wim Cassiers
voorzitter Hoger Leven