Kris Merckx – stichter GVHV, ex-provincieraadslid PVDA

Hieronder vind je mijn openingsspeech bij de aanvang, op 10 december, van de vijfdaagse zitting van de provincieraad over de begroting 2014 en het meerjarenplan 2014-2019 van het door de N-VA geleide provinciebestuur van Antwerpen waaraan ook CD&V en sp.a deelnemen.
Met als speciaal toetje een minipresentatie daarover, op muziek en met special visual effects (zie helemaal onderaan). Alhier mijn toespraak van begin tot einde.

“Mevrouw de gouverneur,
Geachte collega’s,

‘De kracht van verandering’ is de kracht gebleken van verarming en sociale afbraak. De kracht ook van afbouw van culturele en sportieve initiatieven. Zo kan je inderdaad de balans samenvatten van de uitvoering van het budget 2013. Het aan ons voorgelegde budget 2014 en de Meerjarenplannein (MJP) 2014-2019 stuurt ons nog verder op dit heilloze neoliberale pad. Daarom zal de PVDA ze ook niet goedkeuren.

Omslag in het denken, zelfs IMFers vragen dat

Maar vóór ik onze kritiek uitdiep wil ik beginnen met een positieve oproep. Een oproep om een grondige omslag te maken in het politieke en budgettaire denken. Kies nu eens eindelijk voor een rechtvaardige fiscaliteit die de superrijken doet betalen voor de crisis. Hou op met bij elke raad en commissie, die neoliberale mantra te herhalen dat alleen maar besparen en besparen – op jobs, sociale en culturele initiatieven – ons kan redden Elke dag wordt zowel op federaal als regionaal en provinciaal niveau duidelijk dat dit een rampzalige weg is.
Voor het alternatief van een rechtvaardige fiscaliteit kregen we het laatste jaar zelfs steun vanuit de studiedienst van het IMF, nu niet bepaald die van de PVDA. Ferdi De Ville en Sacha Dierckx, beiden verbonden aan de Vakgroep Politieke Wetenschappen van de Universiteit Gent en actief bij Poliargus, schreven daarover op 23 januari van dit jaar in een Opinie in De Morgen: “Het IMF slaat een opmerkelijk ‘mea culpa’. Het bekent dat het jarenlang de ‘fiscale multiplicator’ onderschat heeft. In mensentaal: elke euro besparing door de overheid zorgt voor meer dan een euro minder economische productie. Besparingen, zeker in crisistijden, verergeren dus de budgettaire en economische toestand van landen, en storten een land in een infernale spiraal. In het algemeen, aldus het IMF, zijn besparingen op de overheidsuitgaven economisch slechter dan belastingverhogingen, zeker in een recessie.” Einde citaat.

N-VA: ‘Niét met ACV voor vermogensbelasting’

We kunnen niet klagen over gebrek aan aandacht tijdens de PVDA=-interventies.

Vandaar mijn oproep. En, vermits hij aansluit bij een vaststelling van een IMF-studiedienst, kunnen misschien zelfs sommige liberale vrienden er mee akkoord gaan. Laat iedereen in deze raad, die sociaal én gezond economisch denkt, zowel op federaal, Vlaams als provinciaal vlak, ijveren voor volgende elementaire fiscale maatregelen. Alles bij mekaar blijven ze bescheiden maar ze zouden ons al een heel eind op weg zouden helpen. Ik bedoel:

Ten eerste. De invoering van een vermogensbelasting op de grote fortuinen boven 1 miljoen euro, de zogenaamde miljonairstaks. De grootste sociale organisatie van ons land, de vakbond ACV, voert daar campagne voor. (Rumoer op de N-VA-banken van raadslid Jan Hofkens. Ik repliceer: ‘U steunt dus alvast niet het ACV?’ Hofkens: ‘Zeker niet’, km). Waarom steunen de politici die deze stroming hier vertegenwoordigen dat niet? En vermits ze bij N-VA roepen van ‘neen’ zitten er hier misschien voor mij toch wel een paar bij de CD&V die zich wél tot die stroming bekennen. Welnu, waarom herhalen zij, en ook de sociaal-democraten en anderen, die eis voor een vermogensbelasting dan niet op elke commissie? In plaats van daar, niet zelden in ware begrafenisstemming en vaak met gebogen hoofd, het eeuwige sermoen te aanhoren ‘We kunnen niet anders dans besparen, het is budgettair noodzakelijk’?

Bois Sauvage en andere wilden in de financiële jungle

Ten tweede. Kom op voor de opheffing van het bankgeheim voor efficiënte strijd tegen de fiscale fraude. Zodat het niet langer kan dat een bedrijf als Omega Diamonds – door de voorzitter van de Liga van de Rechten van de Mens omschreven als een criminele organisatie – een fraude van bijna 2 miljard euro kan afkopen met 150 miljoen. Zodat we beschermd zijn tegen de strooptochten van Bois Sauvage en andere wilden uit de financiële jungle beter bekend als ‘beurs’ of ‘haute finance’.
Collega-fractieleider, Frank Geudens (sp.a), hield daarnet een theoretisch pleidooi voor overheidsinterventie met de retorische vraag: ‘Had de overheid misschien moeten nalaten om in 2008 de banken te redden?’

Frank Geudens, waarom privatiseerde je partij ASLK en Gemeentekrediet?

Wel, collega Geudens, in alle kameraadschap, is de echte vraag die moet gesteld worden niet: “Hadden sp.a en PS – toen met Di Rupo als minister van overheidsbedrijven – in 1996 niet moeten nalaten de goed werkende ASLK en Gemeentekrediet te privatiseren? Zouden we dan niet van veel ellende van de bankencrisis, mee veroorzaakt door Fortis en Dexia, bespaard gebleven zijn? En zouden onze overheidsfinanciën er dan niet veel beter voor staan?’ (Frank Geudens knikte zowaar van ja, km.)

Ten derde. Laat ons ook op creatieve wijze zoeken hoe we, via selectieve provinciale belastingen, grote erg winstgevende bedrijven en financiële instellingen op ons grondgebied kunnen verplichten een serieuze bijdrage te leveren. Collega Nicole Naert zal daarvoor straks suggesties doen.

Na deze krachtlijnen voor een alternatief, nu onze kritiek op het voorliggende budget en MJP. De budgetbespreking is een gelegenheid om punten uit te delen voor het gevoerde en het geplande beleid, een soort proclamatie dus. Welk oordeel moeten wij als klassenraad, als provincieraad, uitspreken over de betrokken verantwoordelijken? We beperken ons tot de twee voornaamste leerlingen van onze provinciale klas, de Vlaamse regering en onze eigen deputatie. Welk verdict vellen we na deliberatie?

Vlaamse regering: gebuisd op vier hoofdvakken

Naast PVDA-collega Nicole Naert en Tom Caals (Groen) op de achterste (maar niet de minst actieve) van de provincieraad in het historische Bernarduscentrum.

Vooreerst de uitslag van de eerste leerling, de Vlaamse minister van Binnenlandse zaken Geert Bourgeois (N-VA) en zijn collega’s van de Vlaamse regering: uitgesteld, onvoldoende wegens gebuisd op volgende vier hoofdvakken: .
Een. Zij hebben de Vlaamse Interne staatshervorming (ISH) misbruikt voor een besparingsoperatie. Er is geen eerlijke en totale verevening; gekomen, heel wat nuttige provinciale initiatieven sneuvelen daardoor, krijgen geen steun meer of een verminderde.
Twee. Al even erg is dat deze ISH niét leidt tot meer efficiëntie. Niet voor niets beschreef prof. Reynaert op het VVP-colloquium de nieuwe Vlaamse staatsstructuur als ‘de Vlaamse Big Mac’. Een Big Mac met veel te veel lagen die elk hun eigen laag zo dik mogelijk proberen smeren, desnoods ten koste van de andere lagen. In het steriele gevecht daarrond hebben onze gedeputeerden en hun hoofdambtenaren dit jaar heel veel energie moeten verspillen. En nergens is het volk er beter van beter van geworden.

Vlaams budget ‘in evenwicht’ op rug van provincies

Drie. In september heeft de Vlaamse regering, zonder overleg, een bijkomende besparing van 7 miljoen aan onze provincie opgelegd. Onze inkomsten uit het provinciefonds bedragen nog slechts bijna een derde van 13 jaar geleden. Onze financiële beheerder (‘de hoofdontvanger’ noemden we dat vroeger) noemt ‘het Provinciefonds het meest risicovolle fonds dat we in onze portefeuille hebben’. Een uitspraak gekruid met het bekende vleugje Van Gorp-cynisme, maar helaas waar. De VVP (Vereniging van Vlaamse Provincies) heeft overigens, met inbegrip van onze Antwerpse vertegenwoordigers (inclusief onze N-VA-provincieraadsvoorzitter), scherp geprotesteerd dat de Vlaamse regering, met deze bijkomende besparing, haar ‘begroting in evenwicht’, waarmee Bart De Wever zo pocht, ‘gerealiseerd heeft op de rug van de provincies’. Maar inmiddels hebben onze lokale protesteerders het hier toch maar gedwee doorgevoerd. Is dat belangenverdediging van onze bevolking?

Vier. De fameuze BBC, Beleids- en Beheerscyclus, misschien goed qua uitgangspunten, is zo stuntelig aangepakt dat hij voorlopig het tegenovergestelde bereikt van wat, althans officieel het doel was: de hoofdgebruikers, provincie- en gemeenteraadsleden, op klaardere wijze informatie en inzicht bieden over beleidsdoelstellingen, financiële keuzes en uitgaven. Op de commissies was iedereen het er over eens dat we, wat inzicht en informatie betreft, voorlopig veel slechter af zijn dan voorheen. Een departementshoofd gebruikte niet voor niets de term ‘het monster van de BBC’. Zelf vergelijkingen maken met de jaarrekeningen of budgetten van 2011 en 2012 is quasi onbegonnen werk. Mits enige inspanning hadden de experten ons dat natuurlijk per domein wel nog kunnen bieden. Maar we hebben daarbij geen medewerking gekregen. Allicht omdat het sommigen goed uitkomt dat we zo de gevolgen van de neoliberale 3-5-8-procentbesparing van het nieuwe provinciebestuur niet met globale cijfers kunnen illustreren. We zullen het, de volgende dagen en maanden, dan maar doen aan de hand van de persoonlijke verhalen die beginnen binnensijpelen over de individuen, diensten en verenigingen die slachtoffer zijn van die besparingsdrift. Een ‘voordeel’ daarvan is: verhalen met human intrest maken soms meer indruk dan cijfers.

Dezelfde trukendoos als die van Di Rupo

En zo komen we bij het rapport van leerling nummer 2 van de budgettaire klas, onze deputatie. Ook hier luidt het verdict: gebuisd.
De redenen?
Wel, gedeputeerde Caluwé heeft zelf toegegeven dat men volop in de trukendoos heeft gegraaid. Ontvangsten hoger inschatten, niet bestede kredieten (‘de onderbenutting’) op voorhand meerekenen en het oneigenlijk gebruik van 2,5 miljoen van het Rampenfonds. Van dit laatste vonden we de bevestiging op de laatste dia van gedeputeerde Caluwé. Daar stond dat de investering voor een 2de oefenplaat op Campus Vesta in Ramst (opleiding politie, brandweer, EHBO) volledig gaat terugbetaald worden door Campus Vesta. Hoeveel? Wel, exact het bedrag dat daarvoor uit het Rampenfonds is ontvreemd: 2,5 miljoen euro.
En dan zijn er de vele vastgoedverkopen. Al een geluk dat de provincie Antwerpen geen ambassade in Tokoyo of Xian bezit, we hadden ze allicht ook verkocht.

Indien de federale regering Di Rupo – en het is voldoende bekend dat de PVDA+ die niet steunt – zo’n begroting presenteert dan schieten de Jan Jambons en Zuhal Demirs met luide stem giftige pijlen af in het halfrond: ‘trukendoosbegroting’, ‘eenmalige operaties’, ‘geen moed om structurele maatregelen te nemen’, ‘window dressing’ enz. Het kot is dan te klein. Nu de veranderaars hier zelf aan de macht zijn hebben we dat van hun fractie hier alvast niet gehoord.
Ik zal dan zelf maar, vertrekkend van hun verkiezingsbeloften, zonder lawaai maar met argumenten, de kritiek op het budgettaire beleid en de daarbij gemaakte verkeerde keuzes samenvatten. En dat bij wijze van besluit onder de vorm van een minipresentatie.”

Waarom presentatie met draaiende kubus?

Hierna vervolgde ik met commentaar bij onderstaande presentatie waarin ik ‘de kracht van verandering’ in onze provincie fileerde. Voor het maken ervan kon ik rekenen op de hulp van kameraad Ronny Struyf, postsorteerder in nachtdienst en met nog veel andere onschatbare talenten, die daar zijn ochtend aan besteedde. Toen hij, wat vroeger opgestaan, tijdens mijn speech om 16 uur toch aanwezig was op de tribune dankte ik hem tijdens het becommentariëren van de presentatie. Speciaal voor het visuele effect dat hij had toegevoegd van een draaiende kubus om te tonen dat… de zaken vierkant draaien. Het hele halfrond keek – met gemengde gevoelens – bewonderend naar omhoog. Om de presentatie goed te kunnen bekijken, klik je onderaan rechts ‘vol scherm’ aan. Die laatste dia over ‘stem PVDA’ heeft Ronny er wel achteraf aan toegevoegd (voor FB). Want bij de verkozenen van de andere partijen zit dat er niet meteen in. Hoewel op langere termijn? Vanuit 2 van de 3 andere oppositiepartijen (Groen en Open VLD) en vanuit een meerderheidspartij (sp.a – ook al staan hun gedeputeerden ook als medeverantwoordelijk te kijk) zijn mensen me komen feliciteren voor de toespraak en de presentatie. Hier kan je ze zien, met een muziekje op de achtergrond.