Kris Merckx – stichter GVHV, ex-provincieraadslid PVDA

Donderdag 26 april lagen de aangepaste schoolreglementen voor de centra van het Provinciaal Onderwijs van Antwerpen ter stemming in de provincieraad. Daarin wordt nog altijd de paragraaf gehandhaafd die een hoofddoekenverbod oplegt in het secundair onderwijs. De PVDA nam een initiatief naar Groen en sp.a toe om, bij deze gelegenheid, gezamenlijk te ijveren voor afschaffing van dit verbod. Die partijen hebben immers, net als de PVDA, het platform ondertekend van de antiracismebetoging van 24 maart. Punt 3 daarvan luidt: ‘Stop hoofddoekverboden op de werkvloer en in het middelbaar en hoger onderwijs’. Groen sloot zich meteen bij onze demarche aan, maar toen het op stemmen aankwam kozen alle aanwezige sp.a-raadsleden… voor behoud van het hoofddoekenverbod.

Aanleiding voor de aanpassing van de schoolreglementen was de Algemene Verordening Gegevensbescherming die, conform een Europese richtlijn, vanaf 25 mei in alle landen van de EU van kracht wordt. De striktere bescherming van de privacy, die door deze General Data Protection Regulation of GDPR wordt opgelegd, diende in het nieuwe reglement verwerkt te worden. Om van kracht te zijn dient dan evenwel het gedeeltelijk vernieuwde reglement wel in zijn geheel opnieuw goedgekeurd te worden. Dat betekent dat men meteen ook volgende ongewijzigde oude bepaling over ‘Uiterlijk en kledij’ herbevestigt. Ook dus onderstaande al lang gecontesteerde paragraaf die zo luidt: “Uitdagende haartooi, provocerende of aanstootgevende kledij (gescheurd, onverzorgd, te schaars…), gevaarlijke sieraden, zichtbare piercings en tatoeages zijn niet toegelaten in de school. Alle vormen van kledij, juwelen, badges en hoofddeksels met een politieke, religieuze of racistische boodschap zijn ten strengste verboden.”

Facsimile van de betwiste paragraaf uit het schoolreglement voor het provinciaal onderwijs, goedgekeurd door N-VA, CD&V én sp.a.

Zowel Groen, sp.a als CD&V gecontacteerd voor frontvorming

Toen ik Groen-fractievoorzitter Diederik Vandenbussche voorstelde dit reglement niet goed te keuren zolang die paragraaf niet werd gewijzigd, was hij meteen akkoord om dit aan zijn fractie voor te stellen. Zowel Jong Groen als Groen zelf hadden het platform ‘Verenigd tegen racisme, samen voor sociale rechten’ van de betoging van 24 maart onderschreven. Groen en haar voorzitter Meyrem Almaci, waren op die manifestatie ook aanwezig.

Verwerkt in de affiche van de betoging: de eis tot afschaffing van het hoofddoekenverbod, ook onderschreven door sp.a.

Met het oog op zo breed mogelijke politieke frontvorming contacteerde ik ook sp.a-fractieleider Frank Geudens en Inga Verhaert, omdat ook hun partij het platform had onderschreven. De derde eis van dit platform,‘Verenigd tegen racisme, samen voor sociale rechten’,luidt ondubbelzinnig: ‘Stop hoofddoekenverbod op de werkvloer en in het middelbaar en hoger onderwijs’.De volledige lijst van ondertekenende organisaties en personaliteiten vindt u hier..

Inga Verhaert is, als gedeputeerde voor onderwijs in de Antwerpse bestuurscoalitie (N-VA, CD&V en sp.a), politiek verantwoordelijk voor het voorgelegde schoolreglement. Ik stelde haar voor het agendapunt met een maand te verdagen en inmiddels te werken aan een nieuwe versie van de betwiste paragraaf waaruit alvast het hoofddoekenverbod (verbod van ‘kledij met een religieuze boodschap’) zou geschrapt worden zoals geëist in het platform van 24 maart. Het aangepaste reglement kon dan nog voorgelegd worden in de zitting van 24 mei, net voor de limietdatum opgelegd door Europa (25/5). Inga Verhaert wees mijn voorstel van de hand met verschillende argumenten. Het voornaamste was: “Wij maken deel uit van een netoverschrijdend overleg over de kwestie van de hoofddoek. Dit is opgericht na de gerechtelijke uitspraak die een atheneum van het GO in Limburg verplichtte om het hoofddoekenverbod op te heffen. Het GO is daar tegen in beroep gegaan. We wensen de verdere evolutie, onder meer de uitspraak in beroep, af te wachten om dan te pogen een gezamenlijk standpunt en beleid aan te nemen.”
Vóór de provincieraad stelde ik aan CD&V-fractieleider Michel Meeus voor dat ook zijn partij zich zou aansluiten bij het afwijzingsfront van het hoofddoekenverbond . Daarvoor verwees ik naar de steun van Femma, de opvolger van de vroegere Kristelijke Arbeidersvrouwen (KAV). Ook Open VLD, in de oppositie, lichtte ik in van ons initiatief rond dit punt.

PVDA en Groen op een lijn tegen hoofddoekenverbod

Het reglement werd donderdag dus toch besproken en ter stemming gelegd. Terzijde: dit alles gebeurde in besloten vergadering terwijl het hier wel degelijk gaat om een maatschappelijk debat dat al veel interesse, commotie en controverse opwekte.
Hier dus voor u mijn verslag van deze discussie achter gesloten deuren. Namens de PVDA verdedigde ik de wijziging van de betwiste paragraaf. Om te beginnen merkte ik op dat het sowieso al niet kan dat ‘sieraden, kledingstukken… met een politieke, religieuze of racistische boodschap’ in een adem genoemd worden. Het op gelijke voet plaatsen van politieke en religieuze overtuigingen, die de democratische rechten respecteren, met het door wet verboden racisme is aberrant en ontoelaatbaar. Daarna vatte ik kort de argumenten samen waarmee onze partij de eis voor afschaffing van het hoofddoekenverbod verdedigt. Dit verbod verhindert dat moslimvrouwen gelijke kansen krijgen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Onderwijs en jobs zijn precies de voornaamste hefbomen naar sociale promotie, economische zelfstandigheid van vrouw en man, essentiële voorwaarden tot emancipatie en de vrijheid om een bepaald kledingstuk zowel niet als wel te dragen. Dat in tegenstelling met de huidige situatie waar vrouwen nu, door het hoofddoekenverbod in publieke functies of in het onderwijs, niet meer zelf kunnen bepalen wat ze wel of niet dragen. Dat tast hun recht op zelfbeschikking aan. Groen sloot zich volmondig aan bij mijn argumentatie en kondigde aan dat ze daarom ook unaniem tegen het reglement zou stemmen.

Zelfs niet een tegenstem of onthouding bij sp.a over hoofddoekenverbod

Namens de deputatie en de sp.a pleitte gedeputeerde Inga Verhaert voor de goedkeuring van het reglement, met inbegrip van de hoofddoekenparagraaf. Zij herhaalde daarbij haar al eerder aangehaalde argumenten. In mijn repliek herinnerde ik haar er aan dat niet alleen de Jong Socialisten maar ook haar partij het platform van 24 maart hadden onderschreven. Overigens namen Tom Meeuws, Fauzaya Talhaoui en anderen samen met de sp.a-afdeling Antwerpen officieel en opvallend deel aan de betoging (zie foto). Mogen de mensen dan niet verwachten dat alvast linkse politici hun woorden in daden omzetten?

Tom Meeuws op de betoging van 24 maart. Boven deze foto op zijn FB-pagina staat de link naar de affiche en het platform dat de afschaffing van het hoofddoekenverbod eist op de werkvloer en in het onderwijs. Een maand later stemt de voltallige sp.a-fractie in de provincieraad… voor het behoud van dit verbod.

Door als POA (Provinciaal Onderwijs Antwerpen) nu al het hoofddoekenverbod af te schaffen, zo stelde ik, hypothekeren we helemaal niet de kans om, binnen het netoverschrijdend overleg, tot een algemene uitbreiding er van te komen, wel integendeel. We versterken de druk om samen in die richting te kiezen. Net zoals de afschaffing van het hoofddoekenverbod in het stedelijk en provinciaal onderwijs in Gent, bekomen door druk van het middenveld, dat al eerder deed. Overigens laat het Nationaal Secretariaat van het katholiek onderwijs, bij monde van directeur Boeve, inmiddels de scholen ook al vrij om, individueel te bepalen, of zij het hoofddoekenverbod al dan niet aanhouden. Het is niet door achterop te lopen, zoals het POA nu doet, maar door voorop te lopen dat je de afschaffing in alle netten helpt realiseren.

Op het argument dat er, met het oog op de Open Deurdagen, tijdsgebrek is antwoordde ik: “Uw partij, sp.a, heeft, onder impuls van Yasmine Kherbache, al in haar programma voor de parlementsverkiezingen van 2014 de opheffing van het hoofddoekenverbod opgenomen. U hebt dus al drie jaar tijd gehad om het schoolreglement van het POA in die zin aan te passen. Maar ook nu is het perfect mogelijk alvast die beperkte paragraaf te wijzigen in progressieve zin, naar regels die gebaseerd zijn op tolerantie, erkenning van de multiculturalisme, wederzijds respect en werken aan verbondenheid tussen de gemeenschappen.”

Geef jongeren vrijheid hun identiteit uit te drukken en te vormen

Namens N-VA verdedigde de gepensioneerde leraar Eddie Verhaegen (Willebroek) het reglement met het argument dat de publieke ruimte neutraal moet zijn. Een argument dat nergens op slaat want meer dan 80 procent van de scholen in ons land behoren (behalve wat de financiering betreft) niet tot de publieke ruimte. Het gaat meestal om katholieke, maar ook enkele joodse, ‘vrije scholen’. Zij zijn vrij op organisatorisch vlak en mogen hun eigen pedagogisch project invullen, ook met uitgesproken religieuze elementen. Ik zegde hem ook: ‘Als ex-leraar weet je ongetwijfeld dat jongeren, zeker in deze tijd, zich al vanaf 12 à 14 jaar volop eigen meningen beginnen vormen. Ook over politiek, religie en ander levensbeschouwingen zoals vrijzinnigheid. Waarom zouden zij die moeten verbergen, behalve als het gaat om bij wet verboden racistische en fascistische meningen? Door hun diverse meningen, uiteraard op een hoffelijke en democratische wijze, met elkaar te confronteren kunnen zij zich juist beter een eigen mening vormen. Zelf had ik op de middelbare school eind de jaren ’50 een klasgenoot uit een erg flamingant gezin die de laatste drie jaren altijd op zijn revers een politiek speldje droeg en dat ook mocht dragen. Ofwel had hij een partijspeld van de Volksunie op, ofwel een met daarop de slogan ‘federalisme’. Ik discussieerde er regelmatig over met hem, want thuis waren wij eerder Belgisch gezind. Die discussies hebben ons allebei wat bijgebracht. Mag ik er bovendien aan herinneren dat er onder de jongeren een ruime beweging is voor de toekenning van stemrecht vanaf 16 jaar. Ik sta daar achter. Op die leeftijd zijn tegenwoordig jongeren al bekwaam tot politiek nadenken en kiezen. Zij zitten dan wel nog op een secundaire school.”.

Bijkomend merkte ik op dat ook ander bepalingen uit die paragraaf aan modernisering toe zijn. Dienen tattoos, piercings, gescheurde kledingstukken… nu nog perse verboden te worden voor leerlingen en leraars? Is dat ook geen individuele keuze die niemand schade toebrengt? Mogen jongeren niet een eigen identiteit en cultuur ontwikkelen?
Maar het meest urgente is nu die afschaffing van het hoofddoekenverbod. Nu er daarover binnen de antiracistische beweging ruime consensus is gegroeid kan deze kwestie op een democratische en positieve wijze van de baan geholpen worden. Zodat de werkende mensen niet langer, door de discussie over een kledingstuk, worden afgeleid van zoveel belangrijker zaken die hen ongeacht hun origine of levensbeschouwing, allemaal aangaan.

Betogen voor hoofddoekenverbod maar bij het stemmen… tegen

En toen was het ogenblik van de waarheid aangebroken, de stemming. Zes provincieraadsleden stemden tegen het reglement (en het hoofddoekenverbod): de vier aanwezige leden van Groen en de twee PVDA-raadsleden. Elf raadsleden onthielden zich (zonder stemverklaring): 7 van Open VLD, Jan Zander (ex-VB) en 3 VB’ers. Stemden voor het reglement, met handhaving van het hoofddoekenverbod: alle 45 aanwezigen van de meerderheidspartijen (N-VA, CD&V, sp.a). Bij de sp.a stemden alle aanwezige zes sp.a-raadsleden, zowel de gedeputeerden als de raadsleden (voor het behoud van het hoofddoekenverbod. Moraal van het verhaal? De formele onderschrijving van programmapunten door de sp-a – altijd al wat gemakkelijker als men in de oppositie zit – is blijkbaar niet van toepassing waar men (nog) in coalities zit.
Is deze stuitende kloof tussen woord en daad geen les voor al wie de illusie verspreidt dat dit euvel bij de sp.a van de baan zou zijn sinds de hashtag #nieuwsocialisme?